Artikel
Bas Kromhout over het beeld van Verzet door de jaren heen
Door Jet Kooderings
Het jaar 2018 is uitgeroepen tot het Jaar van Verzet. Ter gelegenheid daarvan schreef Bas Kromhout (1975) het essay ‘Beelden van verzet’, met als subtitel ’hoe elke generatie anders omgaat met het verleden’. Zondagmiddag, bij de aftrap van het derde seizoen van Nieuwe Zondagen in het Airborne Museum, vertelde Bas Kromhout enthousiast en zeer ter zake kundig over de beeldvorming van het verzet in de jaren na de Tweede Wereldoorlog tot op de dag van vandaag. De aanwezigen hingen aan zijn lippen en ook het gesprek na afloop van zijn lezing, was geanimeerd en gezellig.
Aan het begin van de bijeenkomst stelde historicus en journalist Bas Kromhout de vraag ‘Hoe omschrijft u een verzetsheld, welk beeld heeft u daarvan?’ Aan de hand van de antwoorden kan de conclusie getrokken worden dat het beeld van een verzetsheld heel positief is. ,,Maar deze waardering is niet altijd op dezelfde manier ingevuld”, weet Bas Kromhout, die er onderzoek naar gedaan heeft hoe mensen in de loop van de tijd na de Tweede Wereldoorlog naar verzetshelden hebben gekeken. Dat deed hij niet alleen in Nederland, maar ook in België, Frankrijk, Denemarken en Duitsland. Daar kwam een palet aan beelden uit, waarin een chronologisch verloop is te zien. Samenvattend komt het erop neer dat er zes fases zijn geweest waarop men naar het verzet heeft gekeken, van patriottisch en communistisch tot ironisch en pessimistisch. Deze vormen zijn elkaar weliswaar opgevolgd, maar overlapten elkaar ook in de tijd. Bas Kromhout gaf eveneens een aantal beelden uit de 21e eeuw, zoals de film Zwartboek, een overblijfsel van de ironische verzetsbeelden en de musical Soldaat van Oranje, die een echt rolmodel was. ‘Een held zoals je je die voorstelt’. Ook werd de parallel getrokken naar de huidige tijd, met extreem rechtse groeperingen, populisten en fascisten, waarbij eigentijdse verzetmensen aan de orde kwamen. Met de indringende vraag om allemaal na te denken over ‘Hoe kunnen we in deze tijd verzet herdenken, op een manier waarop we ons allemaal kunnen herkennen’, eindigde Bas Kromhout deze eerste bijeenkomst van Nieuwe Zondagen in het nieuwe seizoen. Daarna was er gelegenheid om vragen te stellen, waarbij klokkenluiders, vormen van hedendaags verzet en het element avontuur aan bod kwamen. In het Airborne Museum is ook nog steeds de tentoonstelling Het Netwerk te bezoeken, waarin te zien is dat er rond de Slag om Arnhem een goed georganiseerd verzetsnetwerk actief is geweest. Het boek van Bas Kromhout ‘Beelden van Verzet’ is in de museumwinkel te koop.
De volgende bijeenkomst van Nieuwe Zondagen is 7 oktober. Dan Is Yvo van Kuijck gastspreker, die vanuit zijn jarenlange ervaring als strafrechter komt spreken over een aantal vragen die op dit moment spelen. Vanaf 14 uur zijn belangstellenden van harte welkom. Van tevoren opgeven bij aanmelding@airbornemuseum.nl en via 026 3337710 of koop direct online tickets voor de Nieuwe Zondagen. De kosten zijn 6,50 euro.