Artikel
Jan Drentje maakt bezoekers Nieuwe Zondagen wegwijs in de filosofie
Jet Kooderings
‘Heft de mens zichzelf op, zodat we uitsterven net zoals ook andere soorten zijn uitgestorven?’ Met deze vraag begon Jan Drentje zondagmiddag de bijeenkomst van Nieuwe Zondagen in het Airborne Museum.
Onmiddellijk daarna zet hij uiteen dat dat een belachelijk uitgangspunt is. ‘Maar dat we er over honderd jaar anders bijzitten dan nu, dat is zeker´. Meteen wordt duidelijk dat de filosofische lezing deze middag bepaald niet saai, langdradig of moeilijk te volgen is. Een anekdotische terugblik op de jaren vijftig en wat er toen anders was dan nu, maakt duidelijk dat de technologische ontwikkeling heel snel gaat. Jan Drentje, filosoof en historicus uit Oosterbeek, neemt de bezoekers aan de hand van de boeken Ecce Homo en Homo Deus van Harari bij de hand en legt uit wat Big History is. Via biologische evolutie, eindetijd verwachting en evolutie van het menselijk brein, komt Drentje uit bij de vraag wat nu zo bijzonder is aan de mens en wat ons onderscheidt van dieren. Bewustzijn is een van de dingen en meteen werpt Jan Drentje de interessante vraag op of de mens een vrije wil heeft. Daarover zijn meerdere theorieën mogelijk. Vervolgens gaat het over homo sapiens versus de computer. Wat is de onmisbare factor voor leven en wat kan de mens wel wat de computer niet kan? Drentje maakt duidelijk dat het leven meer is dan dataprocessen en algoritmen (wiskundige modellen). ‘De mens heeft het vermogen om te veranderen en beslissingen te nemen. De computer kan slechts gemiddelden geven en kan nooit afwijken van het systeem. ‘Met ethische vragen kan een computer helemaal niets’, houdt Jan Drentje de bezoekers voor. Aan het eind van de lezing komt Drentje uit bij de liefde en wederkerigheid. In die behoefte zal een computer, robot of welk substituut dan ook nooit kunnen voorzien.
,,Het was een goed verhaal, hoewel ik niet alles kon volgen. Ik weet ook niet veel van filosofie, maar ik ben wel gestimuleerd om me er wat meer in te gaan verdiepen”, aldus een 82-jarige bezoeker uit Doorwerth. ,,Een interessante lezing. Ik zit in een leesgroepje over Harari en ik ben zeker niet teleurgesteld. Wat een boeiende verteller is die man”, geeft een 79-jarige vrouw uit Velp als reactie. Ze wordt aangevuld door iemand anders uit haar leesgroepje. ,,Er waren nog wel een paar punten waarover we hadden willen discussiëren”, meent deze 73-jarige Arnhemmer. Na afloop kregen ze daar nog gelegenheid voor.
De volgende bijeenkomst van Nieuwe Zondagen is op zondag 3 februari. Dan is Ad van Liempt de spreker en omdat er altijd veel belangstelling is voor hem, is het aan te raden om zich zo snel mogelijk aan te melden bij www.airbornemuseum.nl/nieuwe-zondagen of tel. 026-3337710.
Foto: Rinus Wandel, eerder gemaakt tijdens Nieuwe Zondagen